Kaleratze data: 2024/04/18
Edizioa: 2024
Argitaletxea: Editorial Octaedro, S.L.
ISBN: 9788410054394
Hizkuntza: GAZTELANIA
Laburpena
«Eskola edo basakeria» dilema birplanteatu egin behar da: Nortzuk dira barbaroak? Nortzuek baztertzen eta baztertzen dute planeta edo nortzuek zaintzen dute “zital” osoa? Mendeetan zehar herri kolonizatuen kulturak, landa-eremuak eta melting pot hiritarra deitu izan dira. Gaur egun ere sorginak deitzen diete patriarkatuaren ohiturei men egin gabe hezten eta zaintzen dituzten emakumeei. Ezpurutzat jotzen dira kulturarteko harremanak subjektu horiekin (ez kasta eta kultura nagusiekin) eta kutsatzailetzat kulturarteko hezkuntzako praktikak.
Bada, saiakuntza honetan frogatutako esperientziekin frogatu nahi dugu «pedagogia barbaroak» egokiak direla larrialdi klimatikoari, ikasgeletako gatazkei, pobreziaren ugalketari eta sistema publiko eta unibertsalean barbarren porrot planifikatuari aurre egiteko. Ekologia-, kultura- eta funtzio-aniztasuna leheneratzailetzat jotzen dugu, eta ekumenean «ikastun-eskola» (komunitarioa, maila anitzekoa) lege bihurtzen dugu. Edozein irakasle edo ikasleri tresnak eskaintzen dizkiogu harresiak barrutik eraisteko.
Egileak:
Joaquín José Martínez Sánchez. Narrazioen bidezko ikaskuntzan doktorea (2008) eta hizkuntza eta alfabetatze anizkoitzen irakaskuntzan ikertzailea. Hezkuntza-maila guztietan irakatsi du, haur hezkuntzatik unibertsitatera, eta ijito-herriaren eta baztertutako gazteen gizarte-hezitzaile izan da. Kulturarteko hezkuntza elebidunean lankide (La Montaña, Mexiko), jatorrizko hizkuntzak suspertzen laguntzen jarraitzen du. Gaur egun, Hizkuntza eta Literaturako irakasle gisa lan egiten du gizarte-hezkuntza inklusiboko zentro batean: Sevillako Diamantino García Acosta BHIn, eta berrikuntza pedagogikoaren aktibista da: Teachers For Future, DIME, Educad@rs per a una Ciutadania Global. Hezkuntzarekin konprometitutako pertsona bat.
Andrea Perales-Fernández-de-Gamboa. Euskal Herriko Unibertsitateko Hizkuntzaren eta Literaturaren Didaktika Saileko irakaslea, Hizkuntza Modernoetan eta Literaturetan doktorea Tennesseeko Unibertsitatean (2017), ibilbide luzea egin du nazioan eta nazioartean hizkuntzen irakaskuntzan, bai bigarren hezkuntzan eta batxilergoan, bai unibertsitatean. Bere ikerketa-ildoen artean, hezkuntza eleanitza, kulturarteko hezkuntza eta hezkidetza daude, eta arlo horietako argitalpenak eta biltzarretan parte hartu du. Gainera, Euskal Herria, Europa eta Amerika ikerketa talde sendotuaren parte da: loturak eta harreman atlantikoak eta DIME taldekidea.
Egilearen erreseina: barbaro ematen du
Lan honekin gure herrialdean eta gure planetan hezkuntzak dituen erronkei heltzen zaie, herritartasun globalerako hezkuntza eraldatzailearen ikuspegitik. Ikasleen irteera-profila ez ezik, ekonomia-, gizarte- eta hezkuntza-sistemak belaunaldi gazteenari jartzen dizkion sarrera-oztopoak ere aipatzen dituzte: ekosistema naturalen krisia eta despopulazioak hustutako edo hiri-periferietan pilatutako Espainiako kolapso ekonomikoa; errenta txikieneko auzoen ghetizazioa eta ikasle etorkinen eta ijitoen eskola-segregazioa; kultura-, hizkuntza-, sexu- eta genero-aniztasunaren aurkako gorroto-diskurtsoak ikasgeletan.
Pedagogiaren eremua eskola pribatuen esku utzi beharrean, benetako elkartasunerako gai ez den eliteak eratzeko tradizio akademikoaren izenean, emakumeek hezkuntza publikoan utzitako ondarea berreskuratzea proposatzen da; izan ere, emakumeek beren independentzia lortu zuten irakasle-lanetan arituz eta lanbide hezitzailea beren gain hartuz, justizia eta guztien zaintza bereizi gabe. Europako Ilustrazioaren ideologiak irakasteko soilik duintzat jotzeko asmo neokolonialaren aurka, barbarotzat jotako kulturen potentzia emantzipatzailea defendatzen da, hala nola Amerikako jatorrizko herriak eta Espainiako ijito-herria; Ekumeneko gainerako izaki bizidunekin hitz egiteagatik animistatzat jotako erlijioak; beste genero eta pertsona-kategoria batzuk onartzen dituzten hizkuntza minorizatuak, ekologiarik gabeko gizatasunik ez dagoelako eta egongo ez delako.
Liburuaren bederatzi kapituluetako bakoitzean ikaskuntza-egoera inklusiboak proposatzen dira: hezkuntza interkulturaleko, afektibo-sexualeko, literarioko eta linguistikoko proiektuak; alfabetizazio mediatiko eta informazionaleko tailerrak, ikus-entzunezkoak eta digitalak, gazte-kulturei lotutako generoak erabiliz: hip-hopa edo bideojokoak. Inguruko eskola publikoetan egin dira, baina, diseinu unibertsalaren arabera, edozein ikastetxetan egin daitezke. Esteka honen bidez bisitatu eta berrerabil ditzakezue.
Proposamenen esparru mentala herri-hezkuntzatik dator, ertzetan sortua: hitz sortzaileak eta Paulo Freireren elkarrizketa-zirkuluak edo Ameriketako Kulturarteko Hezkuntza Elebiduna. Baina eskakizun etiko bat planteatzen da, arrazoietan oinarritua: posible izango da planeta salbatzea kulturartekotasuna orokortzen bada ekuazio sozial bihurtu arte, horrela kultura aberatsek pobreengandik ekosistemak errespetatzen ikas dezaten, belaunaldi gazteenaren gaitasun eleaniztunak beste hizkuntza koofizialak eta herentziako hizkuntza etorkinak barne hartzen ditu, gutxienez errekonozimenduaren eta errespetuaren mailaraino; jende heteronormatiboak bere gain hartzen du besteen dibertsitate sexuala, kutsaduragatik mehatxatuta sentitu gabe.
Bigarren zentzuan, barbaroa dirudi, baina guztiz kontrakoa esan nahi du: giza eskubideen, eskubide sozialen eta eskubide ekologikoen defentsa multibertsoan. Doktrinamendua eta inposaketa beti etorri dira desberdintasunaren alde boteretsutik. Oraindik ez zegoen argi?